بازگشت
اجمل نقشبندي، قرباني معامله يك بام و دوهوا
محمد اسحاق فياض محمد اسحاق فياض

افغانستان يكي از مناطق بحران خيز است كه توجه بسياري از خبر نگاران و عكاسان را به سوي خود جلب مي كند. از آن جايي كه شغل ژورناليستي همراه با خطر و ريسك مي باشد و اين افراد براي يافتن سوژه مناسب براي اطلاع رساني خطرات زيادي را به جان مي خرند، افغانستان سرزميني مناسبي براي بدست آوردن سوژهاست و در اين ميان ولايت هلمند سرزمين پرآشوب جنوب بسياري از خبر نگاران را وسوسه مي كند تا در آن جا سفر كنند و از اين سر زمين اسرار آميز ترياك و خشونت عكس و گزارش تهيه كنند.

با آنكه تا كنون چندين خبر نگار و يا همكار آنان دستگير ويا كشته شده اند، اما باز هم تعدادي از خبر نگاران تن به تقدير مي سپارند  و از راههاي دور و دراز به افغانستان سفر مي كنند و به ولايت هلمند مي روند. آقاي دانیل ماستروجیاکومو خبر نگار روزنامه «لاریپوبلیکا» در ايتاليا يكي از كساني بود كه از اين كشور به افغانستان آمد و به ولايت هلمند سفر كرد تا ازاين سرزمين اسرارآميز براي روزنامه خود گزارش تهيه كند، اما اين سفر براي همكاران و يا همراهان افغاني وي بسيار غمبار و خونين بود. او كه حدود دوهفته مانده به سال جديد همراه با راننده و يك مترجم افغاني به و لايت هلمند سفر كرده بود توسط نيروهاي طالبان دست گير گرديد و پس از چند روز گروه طالبان« سید آغا» راننده خبرنگار ایتالیایی را به قتل رساندند و اعلام كردند كه اگر شرايط ما را نپذيرند جان خبر نگار ايتاليايي نيز در خطر است. طالبان درابتدا خواهان خروج نيروهاي  ايتاليايي از افغانستان گرديد، اما مجلس سناي ايتاليا  برماندن نيروهاي نظامي ايتاليايي در افغانستان راي دادند و اين موضع گيري خط بطلاني بر خواسته هاي طالبان محسوب مي گرديد و لي در كنار اين مسئله رايزني ها و مذاكرات مخفي با طالبان از سويي سفارت ايتاليا در كابل و دولت افغانستان آغاز گرديد و سر انجام اين مذاكرات نتيجه داد و دولت افغانستان وايتاليا در برابر خواسته هاي طالبان تسليم گرديدند و با طالبان دست به معامله زدند و پذيرفتند كه در بدل آزادي و رهاي پنچ تن از سران بلند پايه طالبان كه در زندان  به سر مي برند، فقط دانیل ماستروجیاکومو خبرنگار ايتاليايي آزاد گردد و هيچ تلاشي براي رهايي مترجم افغاني وي صورت نگرفت.اين افراد كه با جياكومو مبادله گرديد عبارت بودند از: استاد یاسر، رییس بخش فرهنگی طالبان،عبدالطیف حکیمی، سخنگوی سابق طالبان،منصور احمد، برادر ملا دادالله فرمانده طالبان و دو فرمانده دیگرطالبان به نام های حمدالله و عبدالغفار.

اين معامله امتيازي بزرگي براي طالبان به شمار مي رفت و اين گروه را تشويق مي كرد تا در آينده خبرنگاران ديگري را براي مبادله با زندانيان خود اسير كنند و از طرف ديگر اين معامله در ذات خود نشان از ضعف و ناتواني دولت افغانستان به شمار ميرفت كه نا خواسته تن به خواسته هاي يك گروه تروريستي داده است. سئوال هاي ديگري كه بلافاصله پس آزادي ماستروجیاکومو مطرح شد اين بود  كه چرا براي مترجم افغاني اين خبر نگار آقاي اجمل نقشبندي هيچ تلاشي صورت نگرفت؟ مگر ازنگاه  حقوق بشر وحقوق خبرنگاري تفاوتي ميان افراد خارجي و داخلي است يا اين كه اين تفاوت را دولت افغانستان و ايتاليا قايل شده است؟ آيا اين خود نوعي معامله يك بام و دوهوا با گروه طالبان نبود؟ چرا و به چه دليلي در آغاز مذاكره و معامله با طالبان  مسئله آزادي اجمل نقشبندي همراه با جياكومو مطرح نگرديد؟ و چرا دولت افغانستان بدون آزادي اجمل نقشبندي تن به معامله با گروه طالبان داد، آيا دولت افغانستان از سوي دولت ايتاليا تحت فشار بود؟ يا  دولت افغانستان و ايتاليا براي آزادي مترجم افغاني ارزشي قايل نگرديد؟و... اين ها سئوالات متعددي است كه هنوز حل نگرديده و دولت افغانستان نيز هيچ پاسخ روشني در اين مورد ارايه نكرده است . به همين دليل به اسارت ماندن اجمل نقشبندي و آزاد شدن جياكومو در بدل آزادي 5 تن از مقامات بلند پايه طالبان، اعتراضات بين المللي و داخلي زيادي را به دنبال داشت. ضیا بومیا، عضو کمیته دفاع از روزنامه نگاران در کابل گفت: "ما می خواهیم بدانیم که چرا دولت افغانستان و جامعه بین المللی برای رهایی خبرنگار خارجی این همه تلاش کردند ولی برای آزادی روزنامه نگار افغان از اسارت طالبان کاری نمی کنند." سازمان خبرنگاران بدون مرز نسبت به ادامه اسارت همراه افغان خبرنگار ایتالیایی در نزد طالبان اعتراض کرد و از دولت های افغانستان و ایتالیا خواست تا برای رهایی او تلاش کنند. کمیته حمایت از خبرنگاران نیز که مقر آن در نیویورک است، با انتشار نامه ای نسبت به ادامه بازداشت آقای نقشبندی شدیدا ابراز نگرانی کرد. وزیر خارجه هالند که برای یک دیدار رسمی به کابل سفر کرده بود این اقدام را مورد انتقاد قرار داد.

در برابر همه اين انتقادات و اعتراضات و سئوالات متعددي كه در مجامع فرهنگي و حقوقي بين المللي و داخل افغانستان مطرح گرديد، دولت افغانستان  فقط يك پاسخ ارايه كرد. کریم رحیمی، سخنگویرییس جمهوری افغانستان، به خبرنگاران در کابل گفت که آقای کرزی پیش از سفر به آلمان به ارگانهای امنیتی دستور داده بود که هر راه ممکن برای رهایی خبرنگار ایتالیایی را مورد بررسی قرار دهند. او ازمعامله با طالبان برای رهایی خبرنگار ایتالیایی دفاع کرد و گفت، این یک امر استثنایی بود و به خاطر مسئله روابط افغانستان و ایتالیا صورت گرفت.

طالبان كه از معامله جياكومو بسيار خرسند بودند، شرط آزادي اجمل نقشبندي را نيز آزادي دو تن از زندانيان بلند پايه طالبان از سوي دولت دانست و اين در خواست از سوي كريم رحيمي چنين رد گرديد: معاوضه فرماندهان طالبان با روزنامه نگار ایتالیایی یک امر استثنایی بود و در آینده تکرار نخواهد شد. متاسفانه اين موضع گيري دولت نيز شرايط را براي آزادي اجمل نقشبندي سخت تركرد و طالبان كه خود را به هيچ اصول انساني پايبند نمي دانند در واكنش به رد در خواست آنان از سوي دولت افغانستان اجمل نقشبندي را به تاريخ 19 حمل به قتل رساندند . قتل نقشبندي زماني از سوي طالبان صورت گرفت كه تلاش ها براي رهايي وي در جريان بود و 48 ساعت از ضرب الاجل تعين شده توسط طالبان با قي مانده بود.

 به هر حال قتل نقشبندي توسط گروه طالبان و برخورد يك بام و دوهوايي دولت افغانستان روي اين قضيه يك بار ديگر جريان آزاد فعاليت هاي ژورناليزم را در افغانستان به خطر جدي مواجه ساخته است و كرامت هاي انساني ژورناليست ها را زير سئوال برده است. به نظر اين قلم تمامي اين معاملات و مذاكرات پشت پرده اي كه براي آزادي جياكومو صورت گرفت با پايسنگ كج استوار گرديده بود و آزآنجايي كه ديوار كج به سرانجام خود نمي رسد در فرايند اين بازي اشتباه و عملكرد يك بام و دوهوا اجمل نقشبندي قرباني گرديد.

به هر حال اين اتفاق در عين حالي كه تهديد هاي بيشتري را در آينده متوجه ژورناليست ها مي كند، قتل اجمل نقشبندي يك ضايعه براي جامعه نوپاي ژورناليزم آزاد در افغانستان نيز مي باشد، ژورناليزم نوپايي كه عمري چند ساله دارد و در اين مدت كوتاه خود تعداد زيادي از خبرنگاران،نطاقان، مترجمان، فلم برداران و عكاسان را از دست داده است.

اين قلم از صميم قلب شهادت سيد آغا و اجمل نقشبندي را به خانواده هاي آنان تسليت عرض مي نمايم و از خداوند براي آنان غفران الهي و براي خانواده هاي شان صبر آرزو مي كنم.

      

     

  

 

 

 

 


April 9th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات